Meer concurrentie op de internetmarkt: overheid grijp in?

“Meer concurrentie op de internetmarkt: overheid grijp in!”. Test-aankoop, Datanews en zelfs Jong LDD (!) riepen de afgelopen maanden voor lagere internettarieven door meer te reguleren. Bombardeer de markt met meer verplichtingen, gooi de kabel open, laat de huurtarieven van alternatieve operatoren dalen en breng het netwerk van Belgacom onder onafhankelijk beheer. Schaf en passant ook nog eens de downloadlimieten af en je hebt in een mum van tijd een competitieve markt. Simpel, niet? Wel, helaas een beetje te simpel. Het creëren van een competitieve markt wordt wel eens verward met het klein maken van grote spelers.

Sta me eerst toe een open deur in te trappen: de concurrentie op de Belgische internetmarkt is bedroevend. Onderstaande tabel, die de marktaandelen op de huishoudelijke internetmarkt per regio weergeeft, maakt dit duidelijk :

	Vlaanderen	Wallonië
Belgacom	43%	63%
Telenet	52%	–
Waalse kabeloperatoren	–	22%
Alternatieve DSL-aanbieders	5%	15%
Marktaandelen op de internetmarkt voor gewone huishoudens (enkel aanbiedingen via DSL en kabel).  Bron: ECTA / Eurostat/ Jaarrapporten operatoren/ eigen berekeningen.

In Vlaanderen verdelen Telenet en Belgacom de koek onder elkaar, terwijl alternatieve operatoren geen voet aan grond krijgen. In het zuiden van het land is de situatie nog erger: Belgacom is er oppermachtig. De kabeloperatoren, die nog steeds in verspreide slagorde optreden, hebben nauwelijks een vijfde van de markt in handen. Mismanagement door de bonte verzameling Waalse kabelintercommunales is de voornaamste oorzaak.

De gevolgen van deze situatie staan beschreven in elke basiscursus economie: In Vlaanderen hebben defacto duopolisten Belgacom en Telenet geen enkele reden om in prijzenconcurrentie te treden en dus blijven internettarieven hoog. Hoe vaak Didier en Duco het ook mogen ontkennen: tarieven voor internet liggen in België aanzienlijk hoger dan vergelijkbare aanbiedingen in het buitenland.

Hoe moet dit opgelost worden? Moeilijke vraag. Test-Aankoop haalt zijn gekende waslijst interventionistische maatregelen boven. Over de zin en vooral onzin hiervan zal ik in latere posts zeker nog terugkomen. Waar ik nu de nadruk op wil leggen is dat de oplossing niet enkel van meer overheidsregulering moet komen, maar ook van de consument. Zolang de eindklant niet geneigd is over te stappen naar aanbiedingen die duidelijk voordeliger zijn voor hem blijven Belgacom en Telenet in een zetel zitten. Dat immobilisme van de consument is een groot probleem op de Belgische telecommarkt. Zo toont onderzoek bij eigenaars van nieuwbouwwoningen dat slecht 22% van hen gedacht heeft aan een andere internetaanbieder dan Belga-Net. 22%! Het is alsof iedereen plots enkel maar met een Volvo of BMW wil rijden, ook al bestaan er goedkopere auto’s met hetzelfde comfort.

Goed, laat me even wat gas terugnemen. Voordat u strijdvaardig van operator verandert om het internetduopolie te doorbreken moet ik bekennen dat u eigenlijk geen schuld treft. De consument heeft namelijk geen echte keuze. Wat wil de gemiddelde klant tegenwoordig? Internet, mobiele en/of vaste telefonie en digitale televisie. Die drie tesamen in één aanbod noemt men ook wel eens multi-of triple play. Wie zijn de enige twee gelukzakken die dat kunnen aanbieden? Juist ja. Wanneer je als gemiddelde klant goedkoper internet wil bij een alternatieve provider betaal je dus meer dan waarschijnlijk extra voor je andere telecombehoeften. Bovendien loop je kans om op heel wat operationele problemen te stoten. Belgacom durft wel eens alternatieve operatoren die op hun netwerk opereren te pesten met een mindere service, waardoor verloren gelopen klanten gauw terugkeren naar de Belgacom-of Telenetkudde.

Regulering moet in de eerste plaats dit probleem oplossen. Het moet mogelijk zijn voor kleine operatoren om multiplay te kunnen aanbieden met dezelfde service krijgen die Belgacom aan zijn eigen klanten biedt. Zo heeft de consument pas een echte keuze. Of er dan nog gebruik van gemaakt zal worden is een groot vraagteken, maar de overheid kan nu eenmaal niet tot op het niveau van de klant ingrijpen.

Organisaties als Test-Aankoop hebben geen enkele nuttige eis om dit kernprobleem aan te pakken. Ze verwarren het creëren van een competitieve markt met het kapot maken van de grote spelers. Dat is noch voldoende noch noodzakelijk voor het laten dalen van de internetprijzen. Integendeel: zonder grote spelers met een aanzienlijk marktaandeel raken investeringen achterop en krijg je al gauw een middeleeuws netwerk. De kunst is om door multiplay een level playing field te scheppen waardoor de kleintjes met aantrekkelijke prijzen voldoende klanten kunnen weglokken van de grote twee. Hierdoor zullen de grote spelers hun prijsstrategie moeten herzien om groot te blijven.

Nu kan je misschien zeggen dat ik vaag blijf over wat dan wél de juiste manier is om als overheid in te grijpen, en daar heb je gelijk in. Mede door de rare kronkels in de Europese telecomwetgeving is het ook niet vanzelfsprekend om met nuttige maatregelen voor de dag te komen. In mijn volgende posts zal hier zeker op terugkomen: op welke manier kan de overheid nuttig ingrijpen op de telecommarkt en, misschien nog belangrijker, op welke manier doet ze dit beter niet.